Thoát vị đĩa đệm cột sống là một trong những bệnh  lý về xương khớp xảy ra nhiều nhất trong thời gian hiện nay. Bệnh  gây ra những triệu chứng đau nhức gây khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe và  công việc sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Vậy thoát vị đĩa đệm cột sống là như thế nào? Nguyên nhân từ đâu? Cơ chế bệnh lý ra sao? Triệu chứng và chẩn đoán như thế nào? Và đặc biệt là việc điều trị theo Đông Y hay Tây Y. Bài viết trình bày sau đây sẽ giải quyết được tất cả các vấn đề mà chúng ta còn chưa trả lời được.

1. Thoát vị đĩa đệm cột sống là như thế nào?

Đĩa đệm cột sống về cấu trúc thì gồm hai phần cơ bản là: bao xơ, nhân nhầy, mâm sụn.

Về mặt giải phẫu học, cơ thể người bình thường sẽ có 33 đốt sống từ cổ cho đến cùng cụt, giữa các khoang đốt sống là đĩa đệm. Đĩa đệm có cấu trúc thớ sợi, xếp theo hình vòng đồng tâm và có nhân nhầy ở chính giữa. Bộ phận này có chức năng giảm sóc, giúp cho cột sống có thể chuyển động linh hoạt hơn.

Sinh hoạt hàng ngày với những tư thế  cúi , gập cột sống cổ và cột sống lưng sai đột ngột sẽ gây nên tình trạng đĩa đệm cột sống chịu áp lực lớn, bao xơ bị nứt hoặc rách, nhân nhầy sẽ thoát ra ngoài và đa phần thoát ra phía sau , gây chèn ép thần kinh và gây ra những cơn đau khó chịu.

2. Nguyên nhân từ đâu?

. Lão hóa

. Nghề nghiệp

. Sai tư thế

. Tai nạn, Chấn thương

. Một số nguyên nhân khác như: chế độ ăn uống không hợp lý, béo phì, mang thai...

3. Cơ chế bệnh sinh ra sao?

+ Đĩa đệm bị thoái hóa do hai quá trình: quá tình thoái hóa sinh học và do đĩa đệm chịu một áp lực cao. Quá trình thoái hóa bệnh lý do nhiều yếu tố như: yếu tố cơ học, chuyển hóa, di truyền.

+ Khởi phát  sau một chấn  thương  gấp quá mức.

Theo cơ chế sinh học bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống , một khi đĩa đệm đã thoát vị sẽ không bao giờ chữa khỏi và trở về trạng thái ban đầu, kể cả can thiệp Ngoại khoa. Tuy nhiên bệnh có thể ổn định nếu có hướng điều trị đúng.

4. Triệu chứng như thế nào?

Tùy theo vị trí và giai đoạn thoát vị mà các triệu chứng sẽ khác nhau. Một số người bệnh sẽ không có triệu chứng nổi bật nào trong giai đoạn khởi phát. Một số triệu chứng điển hình có thể xuất hiện khi đĩa đệm bị thoát vị:

. Đau nhức:  Nếu ở cổ thường sẽ đau cổ, gáy, vai cánh tay, cổ tay.

Nếu ở thắt lưng thường sẽ đau lưng, mông, đùi, cẳng chân, cổ chân.

Cường độ đau tăng khi ho, hắt hơi, đi đại tiện.

. Tê bì tay chân: cảm giác kiến bò, rối loạn cảm giác.

. Yếu cơ: thường xảy ra ở những trường hợp nặng, lâu ngày yếu cơ sẽ đưa đến hạn chế vận động, cơ không vận động lâu ngày sẽ đưa đến tình tạng teo cơ, teo cơ diễn tiến nặng hơn nếu không điều trị đúng cách có thể đưa đến tình trạng yếu liệt suốt đời.

5. Chẩn đoán:

. Tiêu chuẩn lâm sàng chẩn đoán:

Khởi phát sau một chấn thương cột sống mang tính chất cơ học

Hội chứng cột sống cổ

Hội chứng rễ thần kinh- cổ

Hội chứng tủy cổ

Đau cột sống lưng kiểu rễ

Đau tăng khi gắng sức

Đau giảm khi nghĩ ngơi

Nghiệm pháp căng rễ cổ (+)

Nghiệm pháp bấm chuông

Nghiệm pháp Lasegue (+)

Tiêu chuẩn cận  lâm sàng chẩn đoán

Chụp MRI là tiêu chuẩn vàng

6. Điều trị theo Đông Y hay Tây Y?

Thường những trường hợp mang tính chất  cấp tính sẽ điều trị bằng YHHĐ

6.1. Chỉ định mổ cấp cứu trong những trường hợp sau đây:

.Đau dữ dội, không có tư thế giảm đau, dùng thuốc giảm đau bậc 3(Morphin) cũng không giảm đau.

.Bệnh nhân liệt đột ngột, có thể lúc khám bệnh triệu chứng chưa xuất hiện, nếu sau khi khám triệu chứng lệt xuất hiện và diễn tiến nhanh thì cần mổ cấp cứu sớm.

.Thoát  vị đĩa đệm gây nên hội chứng chùm  đuôi ngựa: có các triệu chứng như giảm trương lực cơ gây yếu hoặc liệt nhóm cơ do hần kinh chi phối hoăc khối chèn ép lớn lấn sâu vào ống sống gây liệt mềm hoàn toàn hai chi dưới kèm theo rối loạn cơ tròn,rối loạn cảm giác tấng sinh môn yên ngựa( rối loạn đại tiểu tện).

6.2. Chỉ định mổ theo chương trình:

. Điều trị nội khoa thất bại,

. Điều trị nội khoa tái phát nhiều lần

. Điều trị nội khoa nhưng xuất hiện những dấu hiệu như đau nhiều hơn, liệt tiến triển nhanh, không đáp ứng được với điều trị nội khoa một phần do tác dụng phụ của thuốc trên dạ dày.

6.3. Ngoài những trường hợp trên thì có thể điều trị nội khoa đơn thuần theo Y học hiện đại như: giảm đau, kháng viêm, giãn cơ, Vitamin...

6.4. Điều trị bằng Y học cổ truyền

Đến với Y học cổ truyền bệnh nhân sẽ được điều trị bằng thuốc hoặc điều trị không dùng thuốc.

Điều trị không dùng thuốc  gồm có:

. Điện châm+ hồng ngoại

. Laser châm

. Sóng ngắn

. Điện xung

. Từ trường

. Xoa bóp bấm huyệt

. Kéo dãn cột sống

Điều trị bằng thuốc Y học cổ truyền:

Thường các bài thuốc sử dụng nhiều nhất là Thân thống trục ứ thang, Độc hoạt tang ký sinh. Các vị thuốc thường dùng nhất là: Đương quy, Nhũ hương, Một dược, Xuyên khung, Hoàng kỳ, Đỗ trọng, Ngưu tất.

Bài thuốc " Thân thống trục ứ thang"  có tác dụng hoạt huyết hóa ứ, hành khí thông lạc, lợi tý chỉ thống, có thể sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các phương pháp khác ( kéo cột sống, châm cứu, thuốc Tây y). Sử dụng trên bệnh nhân cho kết quả cải thiện tình trạng đau.

Bài thuốc " Độc hoạt tang ký sinh" có tác dụng trừ phong thấp, giảm đau, dưỡng Can, thận, bổ khí huyết, có thể sử dụng đơn độc hoặc kết hợp vói phương pháp khác( kéo cột sống, châm cứu, thuốc Tây y). Sử dụng trên bệnh nhân cho kết quả cải thiện tình trạng đau.

Từ những điều chia sẻ trên, khi bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cột sống, cần đến cơ sở Y tế thông qua sự thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng, Bác sĩ sẽ chẩn đoán tình trạng bệnh hiện tại và từ đó Bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị tốt nhất từ  Tây Y lẫn Đông Y cho bệnh nhân.

Ngoài ra việc phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống trong sinh hoạt hàng ngày cũng rất cần thiết:

Trong lao động tay chân, khuân vác nặng , cần chú ý tư thế đúng ( tư thế ngồi xuống, cột sống thẳng để bê vật nặng), tránh tư thế không đúng ( cúi, gập, xoay cột sống, tư thế đứng gập người về trước để bê vật nặng).

Thường xuyên luyện tập thể dục, thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày, để tăng cường sự dẻo dai và ềm mai cho cột sống.

Chế độ ăn uống hợp lý, hạn chế bia rượu thuốc lá, giảm tình trang thừa cân, béo phì.

BS Trần Thị Hồng Tươi

Chiều ngày 24/9/2025, Bệnh viện Y học cổ truyền Tiền Giang đã tổ chức thành công buổi tọa đàm với chủ đề "Vận dụng tốt quy chế dân chủ ở cơ sở trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới" tại Hội trường Bệnh viện. Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động nhằm tiếp tục quán triệt và triển khai hiệu quả Nghị định số 04/2015/NĐ-CP của Chính phủ và Quy định 144-QĐ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng.

Quang cảnh buổi toạ đàm

Buổi tọa đàm vinh dự có sự tham dự của Ban Thường vụ Đảng ủy, Ban Giám đốc Bệnh viện, cùng đại diện lãnh đạo các khoa phòng, Ban Chấp hành Công đoàn cơ sở (CĐCS), Ban Chấp hành Chi đoàn TNCS Hồ Chí Minh, và đặc biệt là sự hiện diện của lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Đảng ủy UBND tỉnh. Đông đảo cán bộ, đảng viên, viên chức và người lao động của Bệnh viện cũng đã tham gia, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến công tác xây dựng Đảng và rèn luyện đạo đức.

Phát biểu khai mạc, đồng chí Hồng – Bí thư Đảng bộ, Giám đốc Bệnh viện, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện dân chủ cơ sở và tu dưỡng đạo đức cách mạng trong bối cảnh hiện nay, góp phần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của Bệnh viện.

Trong phần nội dung chính, đại diện các Chi bộ trực thuộc đã lần lượt trình bày những tham luận sâu sắc, tập trung vào các ý nghĩa then chốt:

Chi bộ 3 phân tích ý nghĩa của việc "Tuyệt đối chấp hành Nghị quyết của Đảng" trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng.

Chi bộ 1 làm rõ ý nghĩa của việc rèn luyện "Đặt quyền lợi của Đảng lên trên hết, quyền lợi của cá nhân phải hy sinh phục tùng quyền lợi của Đảng".

Chi bộ 2 nhấn mạnh ý nghĩa của việc "Mật thiết liên hệ với quần chúng, tránh mệnh lệnh, quan liêu" trong quá trình rèn luyện đạo đức.

Chi bộ 4 phân tích về ý nghĩa của việc "Luôn luôn cố gắng học tập, thật thà phê bình, tự phê bình" để nâng cao đạo đức cách mạng.

Các tham luận đều có sự liên hệ thực tiễn tại các khoa, phòng, giúp buổi tọa đàm trở nên sinh động và thiết thực. Sau phần trình bày, cán bộ, đảng viên, viên chức đã sôi nổi phát biểu, đóng góp ý kiến bổ sung, làm sâu sắc thêm các nội dung đã được báo cáo.

Đ/c Trường phát biểu kết luận

Đồng chí Trường – Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch CĐCS Bệnh viện, đại diện Chủ tọa đoàn, đã tổng hợp và kết luận các nội dung, đồng thời chỉ đạo sát sao các Chi bộ và đơn vị tiếp tục triển khai các giải pháp cụ thể nhằm thực hiện hiệu quả quy chế dân chủ và rèn luyện đạo đức cách mạng tại đơn vị mình.

Đại diện lãnh đạo Đảng ủy Ủy ban nhân dân tỉnh phát biểu chỉ đạo

Buổi tọa đàm đã diễn ra trong không khí trang trọng, nghiêm túc và hiệu quả, thể hiện tinh thần đoàn kết, trách nhiệm của toàn thể cán bộ, đảng viên, viên chức Bệnh viện Y học cổ truyền Tiền Giang. Đây là hoạt động ý nghĩa, góp phần nâng cao nhận thức và hành động, xây dựng tập thể trong sạch, vững mạnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Tin bài: Thành Trung